برنج طارم یکی از معروف‌ترین و مرغوب‌ترین انواع برنج ایرانی است که به دلیل عطر و طعم بی‌نظیرش، جایگاه ویژه‌ای در بازار داخلی و خارجی دارد. یکی از اشکال خاص این برنج، طارم کشت دوم یا “رتون” است که از نظر کیفیت، ارزش غذایی، و قیمت در سطح بالاتری نسبت به برنج کشت اول قرار می‌گیرد. در این مقاله به بررسی کامل ویژگی‌ها، مزایا، روش کشت و دلایل محبوبیت برنج طارم کشت دوم می‌پردازیم.
برنج طارم کشت دوم چیست؟
برنج کشت دوم یا رتون به محصولی اطلاق می‌شود که پس از برداشت کشت اول، از ساقه‌های باقی‌مانده در زمین تولید می‌شود. در این روش، ساقه‌ها مجدداً جوانه زده و محصول جدیدی را به بار می‌آورند. این نوع کشت معمولاً در مناطقی از شمال ایران مانند مازندران و گیلان انجام می‌شود که دارای شرایط اقلیمی مناسب برای رشد مجدد برنج هستند.
تاریخچه کشت دوم برنج
- ریشه تاریخی: کشت دوم برنج به سنت‌های کشاورزی مناطق شمالی ایران، به‌ویژه استان‌های گیلان و مازندران، بازمی‌گردد. این روش از دیرباز به‌عنوان راهی برای بهره‌وری بیشتر از زمین‌های حاصلخیز استفاده می‌شده است.
- توسعه تدریجی: کشاورزان ایرانی با مشاهده اینکه پس از برداشت کشت اول، ساقه‌های برنج می‌توانند دوباره رشد کنند، شروع به آبیاری زمین‌های خود کردند. به مرور زمان این تکنیک به یک روش علمی‌تر و سیستماتیک تبدیل شد.
- تغییرات اقلیمی: از گذشته، کشاورزان مناطق شمالی به دلیل بارندگی مناسب و دمای معتدل پاییزی از این شرایط بهره می‌بردند تا محصول دوم باکیفیتی تولید کنند.
ارزش غذایی برنج کشت دوم
- کیفیت بالاتر: رشد برنج کشت دوم در دمای پایین‌تر (فصل پاییز) باعث می‌شود که فرآیند رشد کندتر باشد. این موضوع باعث می‌شود دانه‌های برنج از نظر ساختار نشاسته‌ای بهبود یابند و کیفیت آن‌ها افزایش یابد.
- مواد مغذی بیشتر: خاک زمین پس از برداشت کشت اول غنی‌تر است، به همین دلیل محصول کشت دوم معمولاً حاوی مواد معدنی بیشتری مانند آهن، منیزیم و روی است.
- کاهش استفاده از سموم: در کشت دوم به دلیل کاهش آفات و بیماری‌ها، نیاز به سموم شیمیایی کاهش می‌یابد. این موضوع باعث می‌شود که برنج کشت دوم سالم‌تر باشد.
- عطر و طعم طبیعی‌تر: در این نوع برنج، به دلیل شرایط طبیعی‌تر رشد، عطر و طعم قوی‌تر و طبیعی‌تری ایجاد می‌شود که آن را برای مصرف‌کنندگان خاص‌پسند جذاب‌تر می‌کند.
- کمتر بودن میزان نشاسته: برنج کشت دوم معمولاً نشاسته کمتری دارد و به همین دلیل برای افراد با رژیم غذایی خاص یا دیابت مناسب‌تر است.
ویژگی‌های برنج طارم کشت دوم
- عطر و طعم بی‌نظیر: یکی از مهم‌ترین دلایل محبوبیت برنج طارم کشت دوم، عطر و طعم قوی‌تر آن نسبت به کشت اول است.
- دانه‌های بلند و یکنواخت: این برنج دارای دانه‌هایی بلند، باریک و سفید رنگ است که پس از پخت به خوبی قد می‌کشد.
- کیفیت پخت بالا: برنج کشت دوم طارم معمولاً نرم‌تر است و به دلیل ساختار نشاسته‌ای خاص، پخت بهتری دارد.
- ارزش غذایی بالا: به دلیل رشد در شرایط طبیعی‌تر و با تغذیه از خاک غنی، این برنج از نظر مواد مغذی غنی‌تر است.
- مزایای کشت دوم برنج طارم
- استفاده بهینه از زمین: در این روش، کشاورزان از زمین‌های کشاورزی بهره‌وری بیشتری می‌برند.
- محصول با کیفیت‌تر: به دلیل کاهش دما در فصل پاییز، رشد برنج کندتر و در نتیجه کیفیت دانه‌ها بالاتر می‌رود.
- کاهش آفات و بیماری‌ها: در فصل دوم، آفات و بیماری‌ها کمتر بوده و همین موضوع منجر به کاهش نیاز به سموم شیمیایی می‌شود.
روش کشت برنج طارم کشت دوم
- برداشت کشت اول: ابتدا محصول کشت اول برداشت می‌شود و ساقه‌ها در زمین باقی می‌مانند.
- آبیاری مجدد: پس از برداشت، زمین آبیاری شده تا ساقه‌ها جوانه بزنند.
- مدیریت کوددهی: استفاده از کودهای آلی و شیمیایی برای تغذیه بهتر گیاه انجام می‌شود.
- برداشت کشت دوم: حدود 60 تا 70 روز پس از جوانه‌زنی، محصول کشت دوم آماده برداشت می‌شود.
دلایل محبوبیت برنج طارم کشت دوم
- طبیعی بودن فرآیند: به دلیل استفاده کمتر از کودها و سموم شیمیایی، این محصول طبیعی‌تر و سالم‌تر است.
- خاص بودن: تولید محدود این نوع برنج باعث می‌شود که تقاضا برای آن بیشتر باشد.
- تأثیر اقلیم: شرایط آب و هوایی مساعد شمال ایران، از جمله رطوبت و دمای مناسب، به افزایش کیفیت این برنج کمک می‌کند.
چالش‌ها و محدودیت‌های تولید برنج کشت دوم
- وابستگی به آب: یکی از مهم‌ترین چالش‌های کشت دوم، تأمین آب کافی است.
- محدودیت زمانی: این نوع کشت به دلیل نیاز به دمای مناسب، فقط در مناطق خاصی قابل اجرا است.
- هزینه‌های بالاتر: به دلیل نیاز به مراقبت بیشتر و زمان طولانی‌تر برای برداشت، هزینه تولید این محصول بیشتر است.
جمع‌بندی
برنج طارم کشت دوم یا رتون، یکی از ارزشمندترین محصولات کشاورزی ایران است که به دلیل کیفیت بالای دانه‌ها، عطر و طعم فوق‌العاده و ارزش غذایی بالا، طرفداران زیادی دارد. هرچند تولید این برنج با چالش‌هایی همراه است، اما مزایای آن از جمله خاص بودن و بهره‌وری بیشتر زمین، آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای کشاورزان و مصرف‌کنندگان تبدیل کرده است. با توجه به اهمیت این محصول، حمایت از کشاورزان و مدیریت منابع آبی می‌تواند به افزایش تولید این برنج کمک کند.
